Misschien heb je het ook weleens meegemaakt: je ziet jouw foto opeens bij een bedrijf voorbij komen. Zonder dat jou om toestemming is gevraagd.
Huh? Mag dat zomaar? Nee, dat mag niet. Jouw foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd en bedrijven moeten jou eerst altijd om toestemming vragen. Ook als je een gratis product (of zelfs betaalde samenwerking) via dit bedrijf hebt gehad.
Maar wat kan je doen als dit toch gebeurd? Ik leg het je uit in dit artikel.
Waarom je het niet als een eer moet zien als bedrijven jouw foto’s gebruiken
Misschien denk je wel: ik vind het prima als bedrijven mijn foto’s gebruiken. Het delen van mijn foto’s is voor mij gewoon een hobby en ik vind het juist een eer als bedrijven mijn foto’s gebruiken. Ik snap dit, maar toch zou je er eigenlijk helemaal niet blij mee moeten zijn. Er zijn een aantal redenen voor.
Vroeger moest een bedrijf voor mooie fotografie zelf voor foto’s zorgen. Daar kwam veel bij kijken: het regelen van een mooie setting en een goede fotograaf kosten tijd en geld. Tegenwoordig lijken de gratis foto’s voor het oprapen te liggen. Lijkt, want het mag natuurlijk niet zomaar…
Bedrijven besparen met het gebruik van jouw foto’s een hoop geld. Maar met jouw foto’s verkopen ze wel meer producten. Dus ze maken winst dankzij jouw foto’s. Niet meer dan logisch dat jij hier dan ook een vergoeding voor krijgt toch?
Er is nog een belangrijke reden waarom je er niet blij mee moet zijn als bedrijven jouw foto’s gebruiken. Waarschijnlijk doe je erg je best op het maken van je foto’s. Je deelt ze op Instagram of op andere plekken online in de hoop meer volgers en likes te krijgen. Want laten we eerlijk zijn, ook al is het ‘maar’ een hobby, stiekem willen we dit allemaal.
Maar als een bedrijf jouw foto deelt verminderd dit de waarde van jouw foto. Mensen zien op steeds meer plekken jouw foto’s voorbij komen en raken daarmee automatisch minder onder de indruk als ze jouw foto zien. Die hebben ze al vaker voorbij zien komen en is daarmee minder origineel. De kans dat je meer volgers en likes krijgt wordt kleiner als jouw foto op veel andere plekken voorbij komt.
Met een eigen website loop je daarnaast veel bezoekers mis als andere bedrijven ook jouw foto’s gaan gebruiken. Hier heb ik bijvoorbeeld persoonlijk last van op Pinterest. Bedrijven ‘lenen’ mijn foto’s en veranderen de link naar hun eigen website. Dit mag natuurlijk niet!
Maar misschien voel je je nog steeds vereerd dat bedrijven je foto willen gebruiken, zeker als het een groot bedrijf is. Als ze je naam duidelijk vermelden hoop je op meer volgers en likes.
Vaak valt dit juist tegen. Mensen voelen vaak weinig verbondenheid met een bedrijf en zijn minder snel geneigd door te klikken bij een naam die bij een foto staat. Het levert je vaak dus nauwelijks wat op.
Er zijn wel een aantal uitzonderingen hierop: bij influencers is de bereidheid om door te klikken vaak juist wel groot, als een influencer jouw foto wilt delen heb je er dus veel meer aan.
Daarnaast heeft een influencer meestal ook geen commercieel belang bij het delen van jouw foto, dit in tegenstelling tot bedrijven die jouw foto’s gebruiken voor het verkopen van meer producten.
Ook als influencer mag je trouwens niet zomaar foto’s van anderen delen en moet je altijd vooraf toestemming vragen.
Ik wil niet zeggen dat je een bedrijf nooit toestemming moet geven om jouw foto’s te gebruiken. Er kunnen een aantal voordelen aan zitten, waardoor je toch de afweging maakt hier toestemming voor te geven.
Maar het belangrijkste is dat een bedrijf wel vooraf hier toestemming voor vraagt. Zo kan je de afweging maken of je dit wel of niet wilt doen.
Heeft een bedrijf geen toestemming gevraagd? Dan kan je onderstaande stappen volgen.
Wat kan je doen als jouw foto zonder toestemming gebruikt wordt?
Nu wil je natuurlijk weten wat je kan doen als jouw foto zonder toestemming door een bedrijf gebruikt wordt.
Je kan 2 dingen – op juridisch gebied – doen: een sommatiebrief sturen of een advocaat inschakelen. Je hebt namelijk direct recht op een schadevergoeding als dit gebeurd. Ook als dit op Instagram, Facebook of Pinterest (met link naar andere website) gebeurd. Embedden op social media mag trouwens wel, maar dat is heel iets anders dan een foto kopiëren, opslaan en opnieuw delen.
Misschien denk je wel: laat ik een bedrijf eerst waarschuwen. Maar de schade is al ontstaan. Met schade bedoel ik dat het bedrijf al meer bereik heeft geprobeerd te creëren met jouw foto, en dat ze in plaats van jou in te huren als stylist en/of fotograaf ervoor gekozen hebben jouw diensten ‘gratis’ te gebruiken.
Je bent ook niet verplicht te waarschuwen. En het is mijn ervaring dat veel bedrijven wel weten dat ze niet jouw foto mogen gebruiken (maar het desondanks toch doen), omdat het vaak niet ontdekt wordt en als het toch ontdekt wordt ze met een waarschuwing ermee weg komen. En ook al weten ze het niet, het is hun eigen plicht om van de regels m.b.t. het auteursrecht op de hoogte te zijn.
Het kost deze bedrijven dus niks wanneer je alleen waarschuwt en het levert ze wel iets op in de vorm van meer volgers, meer likes of meer verkopen. En bij jou is de schade al ontstaan: de exclusiviteit van je foto is verminderd en je bent inkomsten misgelopen. Tegelijkertijd blijven bedrijven op deze manier vaak doorgaan met het zonder toestemming gebruiken van foto’s van anderen.
Zelf stuur ik altijd een sommatiebrief inbreuk auteursrecht. Je kan een sjabloon sommatiebrief downloaden bij Charlotte’s Law en deze elke keer opnieuw gebruiken. Dit is een juridisch correcte brief waarin je het bedrijf aansprakelijk stelt voor de schade van het gebruik van jouw foto en dwingt om de inbreuk te laten stoppen.
De wet is er heel duidelijk over wanneer jouw foto wordt gebruikt zonder jouw toestemming: het bedrijf zit fout. Tot nu toe hebben bedrijven mij dan ook altijd betaald, alhoewel dat soms wel met de nodige discussie gaat. Ik heb alle smoesjes over auteursrecht al wel voorbij zien komen. Mocht je geen zin hebben in deze discussies dan zou je dit traject ook door een advocaat kunnen laten doen.
Het nadeel is wel dat je dan de advocaat een vergoeding moet betalen, maar het voordeel is dat je er zelf geen omkijken naar hebt. De schadevergoeding voor het inbreuk van auteursrecht is in principe hoog genoeg om ook deze keuze te kunnen maken en er zelf ook nog voldoende aan over te houden.
Op Instagram deel ik ook regelmatig tips over wat je kan doen als bedrijven je foto gebruiken. De laatste tijd krijg ik steeds vaker berichten van collega’s die dankzij mijn hulp bedrijven aansprakelijk hebben gesteld.
Ik vind het een mooie ontwikkeling dat steeds meer influencers en bloggers voor hun rechten opkomen. Wie weet bereiken we dan ooit een online wereld waarin geen enkel bedrijf zonder toestemming meer onze foto’s gebruikt. Dromen mag toch?
Ik ben trouwens geen jurist, maar gelukkig is er op internet veel informatie terug te vinden over auteursrecht. Als een zaak echt complex wordt dan vraag ik ook advies bij mijn jurist en ik wil je ook adviseren om dat ook te doen. Een jurist kan je helpen en ook adviseren of het slim is een zaak door te zetten of niet.
Vind je dit te omslachtig en wil je toch iets doen? Je kan op Instagram, Facebook en Pinterest een melding doen dat dit bedrijf jouw foto misbruikt. Na controle zal de desbetreffende foto verwijderd worden en als dit vaker gebeurd dan loopt het bedrijf de kans geblokkeerd te worden.
Staat jouw foto op een website? Dan zou je een mail kunnen sturen naar de beheerder met de vraag de foto te verwijderen.
Zelf heb ik in het verleden veel gewaarschuwd. Dit kostte mij veel tijd, ik liep hierdoor opdrachten mis (want dit bedrijf had mij ook kunnen inhuren) en in mijn ervaring gaan deze bedrijven daarna gewoon door met het misbruiken van foto’s van anderen. Daarom kies ik er zelf voor om niet meer te waarschuwen.
Als je door rood rijdt krijg je immers ook geen waarschuwing, waarom nu dan wel? Als ondernemer hoor je anno 2020 gewoon van deze regels op de hoogte te zijn.
Heb jij weleens meegemaakt dat jouw foto’s zonder jouw toestemming door een bedrijf werden gebruikt?
Liefs,
Ilse
Wat een rare vergelijking met door rood licht rijden. Als je door rood licht rijdt weet je immers dat je iets fout doet. En een boete komt terecht bij de handhaver. Bij foto’s komen de boetes terecht bij de rechthebbende, terwijl die volgens de wet alleen daadwerkelijke schade mag vorderen.
Wat bijzonder dat je uit dit hele artikel de behoefte voelt te reageren op dit punt. In beide gevallen is er sprake van overtreding van de wet. Nu kunnen we natuurlijk gaan bakkeleien over het verschil in privaatrecht en publiekrecht, maar dat lijkt mij niet relevant voor de inhoud van dit artikel. Ik weet niet waarom je de behoefte voelt te reageren en dan over één specifieke zin valt en die helemaal wilt gaan analyseren, maar ik heb altijd geleerd om alleen te reageren als ik echt iets zinvols bij te dragen heb. Dat is deze reactie overduidelijk niet.
Als wij het over de wet hebben dan moet je wel beseffen dat we praten over een onrechtmatige daad en niet over een misdrijf. Dit betekent dat aangifte doen en de politie inschakelen niet zal werken en je uiteindelijk gewoon de overtreder aan moet schrijven en eventueel een rekening moet sturen voor het gebruik van jouw foto. Mogelijk zal je dan ook een advocaat moeten inschakelen en naar de rechter moeten stappen om je rechten op te eisen maar veel overtreders zullen het niet zover laten komen. Maar ga er niet van uit dat ze ook zullen betalen. In het beste geval worden jouw foto’s van hun site verwijderd en blijft het daarbij.
Factureren is eigenlijk het beste middel waarbij je gewoon een factuur maakt voor het gebruik van jouw foto voor een bepaalde tijdsduur en deze dan opsturen naar de overtreder met een screenshot erbij ter bewijs. Als ze dan niet betalen dan beschouw je ze als wanbetalers, stuurt een herinnering en kun je eventueel een deurwaarder erbij halen. Alleen ook hier is de kans dat je betaald krijgt niet erg groot en zal ook hier zeer waarschijnlijk gewoon de foto offline gaan.
Beter is het om de factuur te sturen naar de hosting provider van een site, als deze door een ander bedrijf wordt gehost. Veel websites staan namelijk bij een externe host en die kun je uiteindelijk erop aanspreken. En hoewel in de VS dankzij sectie 230 deze hosts bescherming krijgen tegen dit soort praktijken geldt dit dus niet bij auteurs die buiten de VS vallen. Als Nederlander kun je gewoon je schadeclaim naar hen toesturen, zeker als de betreffende site ook op Europa is gericht. Het maakt dan niets uit dat de host in de VS zit omdat de site onder Europees recht valt. De host kan dan de rekening doorsturen aan hun klant en dat mogen ze onderling verder oplossen. Grote kans echter dat de host de stekker uit de gehele website haalt en niet zal betalen, maar dan is wel de gehele bedrijfspagina weg!
Een sommatiebrief werkt overigens ook, maar de nodige Legalese erin kun je gewoon achterwege laten als je gewoon een factuur stuurt. Bij factureren werken hun smoesjes ook helemaal niet meer! Ze hebben jouw foto gebruikt dus krijgen ze er een factuur voor die betaald zal moeten worden. Het gebruik van jouw foto geeft aan dat ze akkoord zijn met deze overeenkomst, conform voorwaarden die op je eigen site vermeld kunnen staan. (Iets als: wie mijn foto’s gebruikt op eigen publicaties gaat akkoord met mijn verkoopvoorwaarden en factuur.) Nogmaals, weinig kans dat je betaald krijgt maar je staat hierdoor wel een stuk sterker dan na een sommatiebrief.
Ikzelf heb nog nooit meegemaakt dat een bedrijf deze factuur betaalde maar wel dat de foto zeer snel van de site verdween en in situaties waarbij ik een host aanschreef is ook enkele malen een complete website geheel verdwenen. (En niet teruggekeerd!)
Bedankt voor je uitgebreide reactie. Dankjewel ook voor de aanvulling dat het een onrechtmatige daad betreft en geen misdaad is, alhoewel ik naar mijn mening dit ook nergens zo omschrijf. Beiden is een overtreding van de wet, alleen in dit geval moet je zelf stappen ondernemen zoals ik ook in het artikel omschrijf.
Jammer dat je er vanuit gaat dat overtreders niet zullen betalen. Ik heb inmiddels (helaas) meer dan 10 bedrijven aangeschreven en zij hebben allemaal betaald. Ze weten dat ze (bewust of onbewust) fout zitten en dat een stap naar de rechter veel duurder voor ze zal uitpakken.
Ik heb inmiddels meerdere juristen gesproken en zij raden allemaal af om een factuur te sturen. Met een factuur geef je namelijk alsnog toestemming voor het gebruik van de foto. Dit is juist iets wat ik, in de meeste gevallen, niet wil. Als jij het geen probleem vindt dat ze je foto gebruiken dan kan je dit natuurlijk doen, maar zoals meerdere juristen mij hebben geïnformeerd is juridisch gezien een sommatiebrief sturen de juiste stap.
Van de oplossing om dan maar de host aan te schrijven heb ik nog nooit gehoord en persoonlijk vind ik deze stap nogal ver gaan, ook omdat een sommatiebrief sturen prima werkt.
Nogmaals, persoonlijk kies ik er bewust voor geen facturen te sturen omdat ik juist niet wil dat mijn foto gebruikt word. De ervaring dat je met een sommatiebrief niet sterk staat herken ik niet en ook niet dat je uiteindelijk niet betaald krijgt.
Dankjewel voor jouw ervaringen en wie weet is dit een optie voor de lezers die liever geen sommatiebrief sturen.
Het gaat er vooral om wat je zelf wilt. En het soort afbeeldingen wat je maakt. En wat meespeelt is de identiteit van de overtreder. Een bedrijf in Nederland sommeren is veel makkelijker dan een bedrijf in de Verenigde Staten en dat is weer veel makkelijker dan een bedrijf sommeren in Rusland of China.
Een belangrijk probleem is namelijk dat je foto niet alleen door betrouwbare bedrijven worden gebruikt maar er zijn ook veel kleine bedrijfjes en personen met een privé-site die ook dit soort overtredingen maken. Een voedbalclub met een web-forum, bijvoorbeeld. Een lid plaatst dan een foto en jij sommeert dan de beheerder van het forum, alleen heeft die geen tijd of zin en negeert het. Of ze beweren dat het onder “fair use” of het citaatrecht valt.
Het is vooral lastig als je een online portfolio hebt op sites als Model Mayhem, Flickr of DeviantArt. Veel mensen maken gebruik van dergelijke diensten, die toch echt duidelijk dat er auteursrechten op die foto’s zitten, en zien hun foto’s dan opeens op allemaal kleine websites verschijnen. Vooral ook omdat veel van die sites veelal door amateurs of goedkope offshore-bedrijven worden gebouwd waarbij de bouwer de regels niet eens weet of deze gewoon negeert. Dan staat je foto bijvoorbeeld op de website van een Indische web-ontwikkelaar die zijn diensten online aanbiedt.
En dat laatste geval is een situatie waarbij je kunt kiezen om de host aan te spreken. Of een factuur toe te sturen omdat ze niet snel zullen stoppen met het gebruik van een foto.
Probleem met auteursrechten is namelijk dat het een overtreding is waar je redelijk makkelijk mee weg komt, mits je niet te groot bent op het Internet. Daardoor durven sommigen gewoon het risico te nemen en een sommatiebrief maakt niet altijd indruk.
En ja, met factureren geef je feitelijk toestemming voor het gebruik van jouw foto, maar onder jouw voorwaarden. Een van die voorwaarden is daarbij dat de licentie een beperkte duur heeft. Ze mogen deze dan een maand langer gebruiken maar daarna moeten ze weer betalen om de licentie te verlengen. En als ze zo maandelijks 100 euro moeten betalen om jouw foto te gebruiken dan houden ze er ook snel mee op. (Of niet, maar dan blijf je erop verdienen.)
Sommeren is overigens wel de gemakkelijkste stap voor velen, zeker als de overtreder ook in Nederland of binnen de EU zit. Daarbuiten wordt het al een stuk lastiger. Een sommatiebrief vraagt ook veelal een stap naar een jurist om deze netjes op orde te maken, waar dus kosten aan zitten. Factureren kan in dat opzicht handiger zijn voor veel mensen die liever niet direct naar een jurist stappen. Dit verandert dan ook je relatie met de overtreder want die wordt dan een wanbetaler als de factuur niet wordt voldaan.
Maar veel is ook persoonlijke voorkeur. Als je niet wilt dat je foto’s door anderen wordt gebruikt dan is sommeren inderdaad beter. En het idee dat iemands internet verbinding wordt afgesloten en zijn site uit de lucht wordt gehaald is ook een rottig idee. Maar soms zijn bepaalde maatregelen gewoon nodig. Ik heb in het verleden meegemaakt (15 jaar geleden!) dat een cyberstalker mij lastig bleef vallen en afbeeldingen van mijn website misbruikte in diverse discussiegroepen en op zijn eigen website. En die was dus ook bewust hiermee bezig. De discussiegroepen hebben hem uiteindelijk weten te weren en bij de sites heb ik uiteindelijk de host aangeschreven en verantwoordelijk gehouden indien ze dit bleven toelaten. Die hosts deden de site dus op slot en hij raakte ook die domeinnamen kwijt. Uiteindelijk heb ik ook zijn internetverbinding weten stop te zetten nadat hij nep-emails namens mij ging verzenden. In die tijd gebruikte ik namelijk een digitale handtekening bij iedere email waarbij in de email ook een klein certificaat was opgenomen. Hij had domweg dat certificaat over gekopieerd in zijn nepmails en vervolgens verzonden, wat natuurlijk meteen door mailservers als nep werd herkend. Dus bericht naar zijn provider wegens oplichting en *POEF* de cyberstalker was van het Internet verdwenen.
Twee maanden later was hij overigens wel weer online via een andere provider en ander email adres en hij bleef sindsdien ook uit mijn buurt…
Tja, het hangt ook af van wat je gewend bent. Veel bedrijven zullen redelijk meegaand zijn en gehoor geven. Maar ik ken gevallen waar het tegendeel juist gebeurd. En dat zijn conflicten waar je niet blij van wordt.